W dniu dzisiejszym, na placu położonym między ulicami Anielewicza i Okopową, odbyły się uroczystości upamiętniające 80. rocznicę wyzwolenia obozu koncentracyjnego „Gęsiówka”. Wydarzenie to stanowiło jedno z elementów obchodów siedemdziesiątej rocznicy Powstania Warszawskiego.

Obozowy kompleks „Gęsówka”, oficjalnie nazwany KL Warschau, został przejęty przez siły Armii Krajowej dokładnie osiemdziesiąt lat temu, w dniu 5 sierpnia. Operacja ta uwolniła z niewoli 348 więźniów. W uroczystym uczczeniu tej heroicznej akcji udział wzięli przedstawiciele m.in. miasta stołecznego Warszawy, rządu centralnego, ambasady Izraela oraz Społecznego Komitetu Opieki nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionów „Zośka” i „Parasol”, którzy złożyli kwiaty na miejscu dawnego obozu.

„Zgromadziliśmy się tutaj, aby oddać cześć i zachować pamięć o tym niezwykłym wydarzeniu” – mówiła w czasie ceremonii Aldona Machnowska-Góra, wiceprezydentka miasta. Powstańcy Warszawscy 5 sierpnia wyzwolili tutaj więźniów, z których większość byli Żydzi, z jedynego obozu koncentracyjnego w Warszawie. Jak wiemy, prawie wszyscy z nich dołączyli do Powstania Warszawskiego. Wielu z nich poniosło śmierć. To jest akt wielkiego heroizmu, pełen znaczenia i symboliki. Musimy o tym pamiętać, o solidarności między narodami oraz o sprzeciwianiu się złu i okupantowi podczas II wojny światowej” – dodała zastępczyni prezydenta m.st. Warszawy.

Piotr Sikorski, przewodniczący Społecznego Komitetu Opieki nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionów „Zośka” i „Parasol”, powitał na uroczystości weteranów, w tym Jakuba Nowakowskiego ps. „Tomek” z Batalionu „Zośka” i Zbigniewa Rylskiego ps. „Brzoza” z Batalionu „Parasol”.

„To miejsce przyciąga mieszkańców Warszawy oraz turystów, w tym liczne grupy z Izraela, którzy tutaj przychodzą i zamyślają się nad tragicznym losem ludzi podczas II wojny światowej” – powiedział Piotr Sikorski.

Pod koniec 1943 roku, na obszarze dawnego getta, Niemcy utworzyli obóz koncentracyjny KL Warschau, popularnie nazywany „Gęsiówką”. Jego nazwa pochodzi od ulic Gęsiej i Zamenhofa, na skrzyżowaniu których znajdował się obóz. 19 lipca 1943 roku do obozu przybyła pierwsza grupa więźniów, głównie niemieckich kryminalistów z obozu KL Buchenwald. Pierwszy transport więźniów żydowskich dotarł do „Gęsiówki” nieco ponad miesiąc później. Więźniowie byli zmuszani do pracy przy rozbiórce ruin getta oraz poszukiwaniu wartościowych przedmiotów.

5 sierpnia 1944 roku harcerski batalion „Zośka” Zgrupowania „Radosław” Armii Krajowej, wykorzystując uprzednio zdobyty niemiecki czołg, uwolnił obóz oraz osadzonych w nim obywateli różnych krajów Europy, w tym Żydów. Wielu z nich później walczyło w Powstaniu Warszawskim.

Dzisiaj tę historię przypominają trzy tablice umieszczone na miejscu dawnego obozu. Jedna jest w języku polskim, druga po angielsku, a trzecia w jidysz. Na tablicach widnieją trzy symbole: harcerska lilijka, gwiazda Dawida i Polska Walcząca.